Van binnenuit meebouwen aan toegankelijkere websites

Tim in 't Veld weet als geen ander hoe moeilijk het soms is om informatie op internet te vinden. Hij is bijna blind en adviseert organisaties over toegankelijkheid en navigatie. Toegankelijkheidsstandaarden helpen iedereen zijn weg te vinden.”

Logius beheert deze Nederlandse afspraken voor toegankelijkheid voor de digitale overheid én stimuleert overheden hier gebruik van te maken. Dat is ook nodig nu alle websites van overheidsinstanties vanaf 23 september aan de toegankelijkheidsnorm moeten voldoen. Dat is een wettelijke verplichting. Met een toegankelijkheidsverklaring waarin staat hoe ver de instantie is gevorderd met de toegankelijkheid van de website en wat de geplande aanpak is.

In ’t Veld geeft met zijn bedrijf ‘BlindMobility’ advies over innovatieve hulpmiddelen en digitale toegankelijkheid. Sinds mei dit jaar doet hij dat ook voor Bureau Forum Standaardisatie. Yvonne van der Brugge, de algemeen directeur van Logius, is secretaris van het Forum Standaardisatie. Voor het surfen op websites en apps gebruikt In 't Veld een screenreader. Die leest informatie voor. Dat werkt perfect, tenminste, bij websites die zich aan de toegankelijkheidsstandaarden  houden.

Lege links

“Screenreaders gaan uit van dezelfde wereldwijde standaarden”, legt In ’t Veld uit. “Bij websites als Wikipedia, die voldoen aan deze standaarden, kan ik op verschillende niveaus door de structuur heen springen. Dan heb ik met twee drukken op de knop de informatie gevonden die ik nodig heb. Maar op websites die geen goede structuur hebben of niet logisch zijn geordend, werkt de screenreader niet goed. Links met een nietszeggende titel zijn ook vervelend. De screenreader leest dan bijvoorbeeld voor: IMG=1208. Misschien is het wel de link waar ik op moet klikken, maar dat is niet duidelijk als de titel dat niet vermeldt. Ook is het vaak lastig om formulieren op internet in te vullen, omdat deze niet goed zijn gelabeld zoals de toegankelijkheidsstandaarden voorschrijven.”

De toegankelijkheidsstandaarden zorgen dat de miljoenen Nederlanders met een beperking goed door een website heen kunnen komen. Niet alleen mensen met een visuele beperking, maar ook bijvoorbeeld dyslectici en laaggeletterden. “Sterker nog,” stelt In ‘t Veld, “iederéén heeft baat bij toegankelijkheidsstandaarden. Ze zorgen er namelijk voor dat alle sites op eenzelfde manier werken en technisch op elkaar lijken. Door het volgen van standaarden is informatie vindbaar voor gebruikers en zoekmachines én ziet het er goed uit op verschillende devices. Dat is prettig voor alle gebruikers. Voor je belastingaangifte bijvoorbeeld moet je niet alleen de site van de Belastingdienst gebruiken, maar ook gegevens opzoeken bij je werkgever. Je wilt hierbij niet steeds opnieuw het wiel uitvinden”, aldus Tim. Dat is met name belangrijk als het gaat om overheidswebsites, want iedereen heeft recht op goede toegang tot online informatie van de overheid. Sterker nog, toegankelijke overheidswebsites zijn zelfs een wettelijke plicht.

In 't Veld deelt graag het voorbeeld over het Britse warenhuis Tesco dat een text-only bestelwebsite ontwikkelde voor blinde klanten. “Het bleek dat een substantieel aantal goedziende vaste klanten de text-only versie gebruikte, om snel hun bestellingen te plaatsen. Deze versie was gestructureerder en bevatte minder afleidende en vertragende elementen dan de reguliere website. Ik pleit niet voor het standaard ontwikkelen van een alternatieve text-only website, dat is met de tegenwoordige toegankelijkheidsstandaarden ook niet meer nodig, maar het voorbeeld illustreert wel dat een toegankelijk ontwerp zijn voordelen heeft. Zit een gebruiker nu echt te wachten op flitsende special effects of is het snel uitvoeren van de taak toch belangrijker?” Een retorische vraag voor Tim.

Tim helpt ons om toegankelijker te denken

Han Zuidweg van Bureau Forum Standaardisatie (BFS) is verheugd over de inzet van Tim in ’t Veld op zijn afdeling. Sinds mei 2020 helpt de bijna blinde ondernemer mee aan een betere toegankelijkheid voor de ruim 3 miljoen mensen met een beperking (350.000 blinden en slechtzienden, 700.000 kleurenblinden, 1.500.000 doven en slechthorenden) Daar komen nog 2,5 miljoen laaggeletterden bij en 850.000 mensen met dyslexie.

Ergo: een aanzienlijk deel van Nederland heeft dus te maken met digitale beperkingen.

“En wat veel mensen vergeten is dat je ook tijdelijke beperkingen kunt hebben”, vult Zuidweg aan. “Denk bijvoorbeeld aan een gebroken pols waardoor je je muis niet kunt gebruiken. Of nu met al het thuiswerken, die mensen die in de zon op hun laptop zitten te werken. Als je dan slecht contrast hebt, zie je ook niks.” Wat Zuidweg maar wil zeggen: digitale toegankelijkheid is een belangrijk onderwerp voor ons allemaal.

Waar helpt In ’t Veld in de huidige opdracht vooral mee?

Zuidweg: “We kennen Tim al wat langer en werkten eerder met hem. Onlangs heeft hij de toegankelijkheid van onze websites nog eens bekeken en zei dat ze al een stuk toegankelijker zijn geworden. Daar ben ik blij mee.” De jonge ondernemer heeft de verplichte toegankelijkheidsverklaring gemaakt voor zowel de website van het Forum, als de community website digitaaltoegankelijk.pleio.nl. “Deze toegankelijkheidsverklaring moet in september op alle overheidssites staan. De verklaring moet laten zien in hoeverre de website al voldoet aan de wettelijk verplichte WCAG 2.1 norm, wat er nog moet gebeuren en welk plan je hebt om dat aan te pakken. Je website hoeft op 23 september niet honderd procent toegankelijk te zijn. Die verklaring is de enige verplichting. Daar is heel veel misverstand over.”

Daarnaast verwerkt Tim de PDF-bestanden op de site van BFS naar een toegankelijkere opmaak.  Zuidweg: “En misschien wel het meest interessante; Tim denkt mee om onze processen zo op orde te krijgen dat we vanaf nu veel meer toegankelijk gaan produceren. Om vooruit te kijken en te onderzoeken hoe we meer in HTML kunnen publiceren in plaats van PDF.”

Met dat doel heeft Zuidweg een inventarisatie gemaakt van de documentstromen op zijn afdeling. “Op basis daarvan gaan we kijken wat we in HTML kunnen doen. Want HTML is beter leesbaar op mobiele apparaten, beter vindbaar voor zoekmachines en gemakkelijker digitaal toegankelijk te maken dan PDF. Daar helpt Tim ons mee.”

Bijkomend voordeel volgens Zuidweg: als BFS eenmaal een goede aanpak heeft kan dat worden opgeschaald naar Logius, en misschien zelfs naar andere overheidsorganisaties.

Lees meer over digitale toegankelijkheid