Hoe werd de Berichtenbox app toegankelijk?

Stel je eens voor. Je hebt ooit aangevinkt dat je alle post van de Belastingdienst digitaal wilt ontvangen. Maar sindsdien zijn je ogen behoorlijk achteruitgegaan. Met je resterende 20% zicht, zie je dat je post hebt in de Berichtenbox app. Je opent het bericht, knijpt je ogen fijn en doet 5 minuten hard je best om de kleine lettertjes op je telefoon van elkaar te onderscheiden. Dan geef je het met een zucht op. Misschien kan je buurman het vanavond voorlezen. Hij wil altijd wel helpen. Intussen voel je je alleen wel een centimeter kleiner. Wéér je zaken niet zelfstandig kunnen regelen...

100% toegankelijk

Dit soort ongelukkige gevallen heeft het team van Jarst Faber (product owner bij Logius) voor de Berichtenbox app in de kiem gesmoord. Voor Android bijna, voor iOS 100%. Een belangrijk resultaat, geeft Jarst aan. ‘Het is voor burgers die hun zaken met de overheid willen regelen al moeilijk zat om de juiste deurtjes open te krijgen. Laat staan als je dan ook nog eens niet binnen de lijntjes van het standaard proces past.’

En dat terwijl mensen een verplichte winkelnering hebben bij de overheid, vult expert DigiToegankelijk Kristian Mul aan. ‘Ze kunnen nergens anders terecht voor hun rijbewijs, paspoort, belastingzaken, ga zo maar door. Dan moeten we er toch alles aan doen om te zorgen dat iedereen zijn zaken goed kan regelen?’

Apps in de achtervolging

Met veel overheidswebsites gaat het inmiddels de goede kant op, maar de toegankelijkheid van apps blijft achter. Veel overheden staan op dat vlak voor een inhaalslag. Maar met een onontgonnen pad voor zich, is dat nog behoorlijk zoeken. Jarst: ‘Zeker in het begin is het proces zwaarder, het gaat allemaal wat langzamer. Maar dat komt doordat het relatief nieuw is. Het is een kwestie van leren, van met z’n allen het pad ontginnen.’

Maatregelen Berichtenbox

Om de Berichtenbox app van Logius toegankelijk te maken, heeft het team onder meer het taalniveau naar B1 gebracht, de contrastwaarden, lettertypeschaling en het kleurgebruik geoptimaliseerd, en voorleessoftware toegevoegd. ‘Als je die voorleessoftware gebruikt, bedien je de app compleet anders dan wanneer je dat niet doet, vertelt Jarst. ‘Je maakt je keuzes bijvoorbeeld door met meerdere vingers te tappen.’ Kristian: ‘Ik vind het ook fascinerend om te horen hoe snel sommige blinde of slechtziende mensen zich laten voorlezen. Zelf versta ik er dan niks meer van.’

Zoek ervaring en test

Dit is een wereld waarvan appbouwers zich niet zonder meer een voorstelling kunnen maken. Dat maakt werken aan toegankelijkheid in deze fase extra complex. Een grote tip van Jarst en Kristian is daarom: testen.

Voor het team van Jarst was het lastig om dat testen met mensen uit de doelgroep te doen, omdat de ontwikkeling middenin coronatijd plaatsvond. ‘We hebben genoegen genomen met the next best thing. UX-researchers die in toegankelijkheid gespecialiseerd zijn, hebben de bestaande, nog niet aangepaste app helemaal doorgeakkerd. Zij kwamen al met behoorlijk wat praktische tips en adviezen. En een tester van ons team heeft bijvoorbeeld met zijn pet over zijn ogen de voorleesfunctie uitgeprobeerd. Maar mensen die echt in die situatie zitten, kunnen met nog veel betere adviezen komen.’

Maak naast het testen sowieso gebruik van de kennis en ervaringen die er zijn, adviseert Kristian. ‘Ga daarnaar op zoek, binnen en buiten je eigen organisatie. Je hoeft niet op 0 te beginnen, er is al veel uitgedacht. Kijk bijvoorbeeld op digitoegankelijk.nl, waar we je met actuele informatie en praktische tips zo goed mogelijk op weg helpen. Via de contactgegevens op die website kun je ook hulpvragen stellen.’

Zorg voor bestuurlijke steun

Een van de grootste succesfactoren voor het realiseren van toegankelijke websites is commitment van het bestuur, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek bij gemeentes. Dat geldt natuurlijk ook voor apps, zegt Kristian. ‘Het zorgt ervoor dat je niet hoeft te leuren om geld en tijd. Ons team krijgt vaak vragen over hoe je dat commitment toch kunt krijgen. Je kunt natuurlijk wijzen op de wettelijke verplichting, maar het belang komt veel meer binnen met sprekende voorbeelden over de impact die ontoegankelijke overheidskanalen kunnen hebben. Nodig bijvoorbeeld eens iemand die blind is uit om zijn verhaal in je organisatie te vertellen. Er zijn belangengroeperingen die je daarvoor kunt contacten, zoals Iederin of de Oogvereniging.’

Zie het niet als alles of niets

Een valkuil waarvoor Jarst wil waarschuwen, is jezelf verliezen in perfectie. ‘Bij het streven naar 100% toegankelijkheid kan het laatste stukje verrekte lastig zijn. Zorg dat dat kleine deel geen blokkade gaat vormen voor het geheel. Als je er snel voor kunt zorgen dat je app voor 80% toegankelijk is, heb je namelijk al zoveel meer burgers geholpen. En van daaruit kun je verder werken, eventueel met alternatieve oplossingen.’

Waar het wat Kristian betreft vooral om draait, is dat je als organisatie in control bent. ‘Het gaat erom dat je op een gestructureerde manier werkt aan toegankelijke web en app, dat je maatregelen neemt om te streven naar die 100%. Het is namelijk geen project, maar een continu proces.’

Weet hoe je ervoor staat

Stap 1 in dat proces? ‘Weten hoe je ervoor staat’, zegt Jarst. ‘Bepaal de gap tussen waar je nu staat en waar je naartoe moet. En onderschat het niet. Toegankelijkheid is niet iets wat je even in een paar maanden gefixt hebt. Zeker als je dat met terugwerkende kracht voor een bestaande app moet doen. Begin er dus ook in een zo vroeg mogelijk stadium mee en laat alle benodigde disciplines meedenken. Eigenlijk gisteren al, maar anders vandaag. Bij elke app die je nog gaat ontwikkelen moet je toegankelijkheid natuurlijk sowieso standaard meenemen. Geef het daarom meteen een goede plek in je inkoopproces, zodat je een toegeruste en bereidwillige leverancier krijgt. En uiteindelijk een app die écht toegankelijk is.’

Vragen over het toegankelijk maken van een app? Kijk op de website van ons team: Digitoegankelijk.nl