Afsprakenstelsels

Je kunt online betalen via iDEAL, eenvoudig en veilig je medisch dossier delen met zorgverleners via MedMij, en met eHerkenning log je in bij bijna alle Nederlandse overheidsorganisatie en straks zelfs binnen Europa. Dat vinden we nu vanzelfsprekend. Toch was dit nog niet zo heel lang geleden allemaal nog niet mogelijk. Wat dit nu wel mogelijk maakt zijn goed werkende standaarden en afsprakenstelsels.

Steeds meer toepassingen

Het werken met afsprakenstelsels is niets nieuws. Stelsels zoals Standard Business Reporting (SBR), PKIo en eHerkenning bestaan al een jaar of 10. Wel nieuw is dat steeds meer mensen de voordelen ervaren, doordat de afspraken worden gebruikt in concrete diensten en producten. Deze manier van samenwerken heeft zich bewezen en de belangstelling groeit. Er wordt gekeken hoe en waar dit nog meer ingezet kan worden.

Wat zijn de voordelen van een afsprakenstelsel?

Door afsprakenstelsels is het voor de deelnemende partijen duidelijk wat de spelregels zijn in de omgang met elkaar en het leveren van een product of dienst. Voor de gebruikers van de diensten biedt het keuzevrijheid met een kwaliteitsgarantie. Voorbeeld: je mag kiezen welke partij je helpt bij het insturen van jaarrapportages naar de Nederlandse Bank via SBR, alle erkende partijen doen wat ze moeten doen.

Een afsprakenstelsel vormt de kapstok om het geheel te kunnen besturen en om toezicht te organiseren. Een stelsel is daarmee een goede basis voor een goed gedigitaliseerde overheid met voordelen voor burgers en bedrijven.

Inhoud van een afsprakenstelsel

Een afsprakenstelsel bevat de spelregels, waar je je als leverancier aan moet houden om mee te mogen doen, en om een product of dienst te mogen leveren. Als gebruiker kun je hierop rekenen en vertrouwen, als je dat product of die dienst afneemt.

Een afsprakenstelsel bevat regels over de volgende aspecten:

• Informatie over rechten en plichten: definities, aansprakelijkheid, organen, besturing en taakverdeling
• Financiën: bij de inrichting van een afsprakenstelsel en besturing komen ook kosten om de hoek kijken: wat zijn de afspraken over wie wat betaalt?
• Operatie: communicatie, merkbeheer, afspraken over de operationele processen
• Normenkaders: aan welke eisen moeten diensten/producten voldoen?
• Architectuur en techniek: standaarden, functionele beschrijvingen, interface beschrijvingen

Rollen

Binnen een afsprakenstelsel zijn veel partijen betrokken. Meestal kun je daarbij de volgende rollen onderscheiden:

• De leveranciers (serviceproviders): dit zijn de bedrijven die zich moeten houden aan de afspraken om diensten/producten te mogen leveren
• De afnemers: dit zijn de klanten (gebruikers) van de diensten die op basis van het afsprakenstelsel worden aangeboden
• De toezichthouder: een partij die onafhankelijk bewaakt dat de betrokkenen zich aan de afspraken houdt en middelen heeft om naleving af te dwingen. Denk aan agentschap telecom die voor een aantal afsprakenstelsels deze rol invult.
• Een beheerorganisatie: deze organisatie draagt zorg voor de ondersteuning van de besturing van het afsprakenstelsel en voor de gemeenschappelijke voorzieningen en generieke communicatie
• De besturing (ook wel governance): die bepaalt en beslist wat de koers is van het stelsel en de verandering organiseert

Afsprakenstelsels in beheer bij Logius

Logius draagt bij aan het succesvol laten functioneren van een aantal afsprakenstelsels. Dit kunnen we doen doordat we weten hoe een afsprakenstelsel werkt en wat de succesfactoren zijn om een stelsel in te richten en te laten bloeien.

Logius heeft kennis en expertise over het gebruik van de diverse afsprakenstelsels en de standaarden die daarbij gebruikt kunnen worden. Daarnaast hebben we ook kennis van de meer ‘zachte’ zaken: hoe creëer je draagvlak voor verandering, hoe maak je elkaars belangen bespreekbaar, hoe maak je een stakeholdersanalyse, hoe ziet een profiel van een voorzitter eruit en hoe blijf je onafhankelijk?

Lees meer over de rol van Logius bij afsprakenstelsels.

Momenteel heeft Logius een zestal afsprakenstelsels in beheer, op basis waarvan de onderstaande producten worden geleverd:

• Diginetwerk: Met Diginetwerk verloopt de uitwisseling van informatie tussen overheden zo goed en veilig mogelijk
• eHerkenning: Eén manier van inloggen voor bedrijven en andere organisaties
• Federatief Berichten Stelsel zorgt ervoor dat het versturen van berichten aan burgers en ondernemers eenvoudiger & efficiënter gaat, en dat afnemers meer keuze hebben in aansluitmogelijkheden
• Peppol: Grenzeloos, veilig en betrouwbaar facturen sturen (en ontvangen)
• PKIoverheid: Een digitaal paspoort waarmee je informatie en documenten veilig en rechtsgeldig online uitwisselt
• Standard Business Reporting (SBR): Eenduidig en veilig verantwoordingsinformatie (zoals jaarverslagen) delen: Van stapels papier naar een druk op de knop