Main content
Overheidsinformatie beter digitaal toegankelijk
In september 2018 traden twee maatregelen in werking die, nieuwe eisen stellen aan de digitale toegankelijkheid van overheidsorganisaties. Logius speelde vorig jaar op de achtergrond een sleutelrol bij de invoering van deze nieuwe regelingen.
Besluit digitale toegankelijkheid overheid
‘Ongeveer een kwart van de Nederlanders leeft met een of meerdere beperkingen. En iedereen kan zomaar een arm breken. Iedereen wil soms zonder geluid een filmpje kijken en toch de inhoud meekrijgen. In de stiltecoupé van de trein bijvoorbeeld.’
Kristian Mul is binnen Logius verantwoordelijk voor het dossier DigiToegankelijk. Een opgave die, zo zegt hij vurig, niet alleen voor een kleine minderheid in Nederland is bedoeld. ‘In meer of mindere mate hebben we allemaal baat bij een overheid die digitaal toegankelijk is.’
Ondertiteling bij filmpjes voor slechthorenden of doven. Een duidelijke website, zodat blinden en slechtzienden met behulp van voorleessoftware hun weg kunnen vinden. Je weg vinden op een website of op internetmogelijk maken voor mensen die geen muis kunnen bedienen. Digitale toegankelijkheid omvat veel, en vergt dus ook veel van een organisatie.
‘Een van de grote uitdagingen is het gebruik van PDF’, vertelt Kristian. ‘De overheid plaatst jaarlijks tienduizenden van die bestanden online. Maar PDF is nooit bedoeld geweest voor online publicatie, het is een moeilijk bestandstype om toegankelijk te maken.
De vrijblijvendheid is er inmiddels vanaf. Op 23 september 2019 werd het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid wettelijk vastgelegd. Nederlandse overheidsorganisaties zijn nu verplicht zich te houden aan een Europese standaard, EN 301549. In deze standaard wordt verwezen naar de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG). Daarin zijn ondertiteling bij filmpjes en muisonafhankelijk zoeken op een websitelechts een paar van de in totaal 50 verplicht toe te passen criteria voor eenvoudige toegang.
2019 was het eerste belangrijke jaar in deze ontwikkeling. Alle websites die na 23 september 2018 zijn gebouwd, moeten een jaar later namelijk aan deze wet voldoen. Tegelijkertijd begon de druk al voorzichtig toe te nemen voor een andere, nog omvangrijkere deadline: 23 september 2020. Dan moeten álle overheidssites voldoen. In juni 2021 volgen tot slot de apps.
Ook Logius levert op de achtergrond een belangrijke bijdrage. ‘Wij zijn in de eerste plaats een kenniscentrum’, zegt Kristian. ‘We gaan het land door met presentaties en bijeenkomsten waarin we tips en praktische informatie delen. Onze helpdesk en website www.digitoegankelijk.nl bieden antwoorden op de vragen van organisaties. En we hebben een invul-assistent ontwikkeld voor de toegankelijkheidsverklaring, om het alle partijen zo makkelijk mogelijk te maken.’
In deze verklaring, ook een wettelijke verplichting, geven organisaties aan in hoeverre hun websites voldoen aan de gestelde criteria, en hoe en wanneer ze van plan zijn om zaken die nog niet geregeld zijn op te lossen. De verklaring wordt een belangrijk instrument bij de monitoring en handhaving van de wettelijke verplichting door Logius.
Kristian: ‘In 2019 hebben we een eerste meting uit laten voeren. Daaruit bleek dat we in Nederland inmiddels best ver zijn met dit onderwerp. Toch is het niet realistisch om te verwachten dat alle websites van alle overheidsinstanties op 23 september 2020 volledig voldoen. Maar het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wil dat overheidsinstanties tegen die tijd in ieder geval ‘in control’ zijn. Dat betekent dat de status van iedere websites inzichtelijk is, de toegankelijkheidsverklaring is ingevuld en gepubliceerd, en dat daarin een lijst met te nemen maatregelen inclusief een planning voor de uitvoering ervan is opgenomen. Aan de hand daarvan monitoren we of het onderwerp overal serieus wordt opgepakt. Hoe eerder overheidswebsites toegankelijk zijn, hoe beter. Voor iedereen.’
eIDAS: veilig online zakendoen met de overheid in EU-landen
Stel, een Duits staatsburger rijdt te hard over een Nederlandse weg en wordt geflitst. Die krijgt een boete thuis, denk je dan. Hoe moeilijk kan het zijn? Maar om zo’n boete te innen, waren tot voor kort veel moeilijke handelingen nodig.
Dat is veranderd door de eIDAS-verordening (Electronic Identification And Trust Services). Iedere burger die over een erkend Europees inlogmiddel beschikt, kan dankzij eIDAS veilig online zaken regelen bij en met Nederlandse overheidsorganisaties. De erkenning gebeurt op Europees niveau: lidstaten geven daarmee aan dat ze elkaars inlogmethoden vertrouwen. De Europese eIDAS-verordening biedt sinds 28 september 2018 daarvoor de basis. Europese burgers moeten bij alle Nederlandse organisaties met een publieke taak in kunnen loggen met een erkend Europees inlogmiddel. Of dat nu voor hun bedrijf is of voor hunzelf.
Logius helpt organisaties eIDAS-proof te worden. Ook zorgde ze voor een bijzondere dienst: het koppelen van een Burgerservicenummer (BSN) aan de gegevens van de EU-burger, door het leggen van een koppeling naar de Basisregistratie Personen (BRP). Samen met de Sociale Verzekeringsbank (SVB) dook Logius in de onbekende nieuwe wereld waar deze extra mogelijkheid wordt geboden. Na een aantal testfases werd in maart 2019 de eerste succesvolle aansluiting gerealisseerd. De SVB was, als eerste Nederlandse overheidsorganisatie, aangesloten op het Europese netwerk. Klaar voor de toekomst.
Logius kon de waardevolle ervaringen uit deze testfase vervolgens gebruiken om de overstap voor andere partijen gemakkelijker te maken. Sinds december 2019 zijn alle grote Nederlandse overheidsorganisaties eIDAS-proof. Van UWV tot DUO, van de Belastingdienst tot het CJIB. Hardrijders uit aangesloten EU-lidstaten kunnen nu ook rap hun boete betalen.
Bureau Forum Standaardisatie meldt beter beveiligde e-mail en internetdomeinen
Veilig en makkelijk contact met de overheid is voor burgers van immens belang. Forum Standaardisatie helpt dit mogelijk te maken. Dit is een bundeling van de deskundigheid uit het bedrijfsleven, de wetenschap en de overheid, waar ook Logius een belangrijke rol bij speelt. Het Forum schrijft open standaarden voor aan publieke organisaties en zorgt daarmee voor betere samenwerking tussen overheidsorganisaties, burgers en bedrijven. Zo is in 2019 het beveiligen van e-mail- en internetdomeinen bij de overheid verbeterd. Uit onderzoek van het Bureau van Forum Standaardisatie (BFS) blijkt tegelijkertijd dat er nog het nodige moet gebeuren voordat de hele overheid voldoende beschermd is, daarmee gaat ze in 2020 verder aan de slag.